تحلیل آزمون کارشناسی ارشد زیست شناسی جانوری سال 91 (کد 1214)

تکوین جانوری

این درس جدیدترین و به نوعی غیر قابل پیش بینی ترین درس بود چراکه در سال 90 در بین سوالات مربوط به جنین شناسی تنها یک سوال خارج از کتاب جنین شناسی دکتر پریور طراحی شده بود. اما در سال 91 چیزی در حدود 9 سوال خارج از این کتاب و از کتاب گیلبرت طراحی شده بود که بسیاری از داوطلبان انتظار آنرا نداشتند. پر سوال‌ترین فصل جنین شناسی را دوزیستان و پر سوال‌ترین فصل بافت شناسی را استخوان و دستگاه گوارش تشکیل میدادند. جالب است بدانید که بیشتر سوالاتی که از کتاب گیلبرت طراحی شده بود از فصل مربوط به دوزیستان بود و اگر داوطلبان تنها همین یک فصل را از این کتاب مطالعه کرده بودند می‌توانستند به بسیاری از سوالات جنین شناسی پاسخ دهند.

امسال سوالات جنین شناسی کاملاً مفهومی طراحی شده بود و لازمه ی پاسخ به این سوالات درک کامل وقایع جنین شناسی بخصوص در مورد دوزیستان بود. از بخش جنین شناسی عمومی تنها یک سوال و آن‌هم نوع تسهیم در جانوران مورد سوال قرار گرفته بود. فصل جنین شناسی آمفیوکسوس همچون سه سال گذشته بدون سوال بود و به نظر میرسد که برای طراحان سوال جنین شناسی این مبحث کمترین اهمیت را در بین سایر مباحث دارد اما در مورد بافت شناسی میتوان چنین اظهار داشت که سوالات به لحاظ نوع و کیفیت آن کاملاً مطابق سال‌های گذشته و قابل انتظار همگان بود بدین مفهوم که تنها تعداد سوالات نسبت به سال‌های گذشته بیشتر شده بود اما به لحاظ نوع و آرایش سوالات کاملاً منطبق بر فرضیات داوطلبان بود. هر 16 سوال بافت شناسی به لحاظ سختی در رده ی متوسط قرار می‌گرفت.

تنها یک تفاوت نسبت به سالهای گذشته احساس میشد و آن عدم طراحی سوال از بخش بافت پوششی بود. در تمام سال‌های گذشته این بخش جزء لاینفک سوالات بافت شناسی بود در حالی که امسال حتی یک سوال هم از آن طراحی نشده بود و این در نوع خود بسیار جالب بود. کتاب بافت شناسی جان کوئیرا همچون گذشته بهترین منبع برای مطالعه این درس میباشد و داوطلبان قادر خواهند بود به تمامی سوالات بافت شناسی پاسخ دهند.

پیشنهادات :

• داوطلبانی که قصد ادامه ی تحصیل در رشته سلولی تکوینی را دارند میبایست علاوه بر کتاب جنین شناسی دکتر پریور حداقل فصل دوزیستان را از کتاب زیست شناسی تکوینی گیلبرت مطالعه فرمایند.
• سایر داوطلبان که قصد ادامه ی تحصیل در گرایش فیزیولوژی جانوری و یا سیستماتیک جانوری را دارند با توجه به ضریب دو بودن این درس برای آنها نیازی به مطالعه کتاب زیست شناسی تکوینی گیلبرت ندارند به شرط آنکه بافت شناسی را بخوبی بخوانند.

سیستماتیک جانوری

همانطور که می‌دانید در سال 90 درسی تحت عنوان مجموعه جانورشناسی وجود داشت که شامل سه درس سیستماتیک جانوری، بافت‌شناسی و جنین‌شناسی بود. در سال 91 این مجموعه تفکیک شده و بصورت دو درس 30 سوالی با دو نام تبدیل شده به طوری که یک مجموعه تحت عنوان سیستماتیک جانوری و مجموعه دوم تکوین جانوری نام گرفت که شامل دو درس جنین شناسی و بافت شناسی می‌باشد. در سال 90 در قسمت سیستماتیک جانوری 66% سوالات بی مهره و 34% سوالات را مهره داران تشکیل میداد. اما در سال 91 سوالات بی مهره و مهره دار با درصدی کاملا مساوی یعنی 50 به 50 طراحی شد. در بخش بی مهره کرم‌ها و مرجانیان پر سوال‌ترین فصول و در بخش مهره دار، ماهی‌ها و خزندگان بیشترین سوالات را به خود اختصاص دادند.

کم سوال‌ترین فصول مربوط به اسفنج‌ها و دوزیستان بود که از هر کدام تنها یک سوال طراحی شده بود. یکی از نکات قابل توجه در درس سیستماتیک جانوری سال 91 عدم طراحی سوال در بخش نرم تنان بود در حالی که در سالهای گذشته یکی از مهمترین بخش ها به شمار می‌آمد. در مورد سختی سوالات میتوان چنین اظهار کرد که امسال سوالات تقریباً به میزان 20% سخت تر از سالهای گذشته بود لذا به نظر میرسد شاهد افت درصد در این بخش باشیم. مباحث رده بندی جانوری همچون سالهای گذشته کمرنگ بود و به نظر می‌رسد روند رو به حذف این مبحث را شاهد باشیم. هم چنین همچون قبل سوالات بیشتر حالت حفظی داشته و تنها سه سوال مبنی بر مقایسه بین رده یا شاخه های مختلف جانوری طراحی شده بود که هر سه مربوط به بخش مهره‌داران می باشد.

هیچ نوع سوالی از مبحث طنابداران اولیه و یا طنابداران بی مهره طراحی نشده و با سوالات سال‌های قبل می‌توان چنین پنداشت که این بخش نیز روند رو به حذفی را دنبال میکند لذا داوطلبان می بایست وقت کمتری برای مطالعه این فصول اختصاص دهند. ( کتاب جانورشناسی مهره دار و بی مهره دکتر منیژه کرمی همچون سالهای گذشته بهترین منبع برای این درس است ).

پیشنهادات :

1. با توجه به آنکه درصد سوالات بی مهره و مهره‌دار، مساوی می باشد به دلیل قابل فهم تر بودن مباحث مربوط به مهره داران پیشنهاد میشود که وقت بیشتری را روی مباحث مربوط به این جانوران بگذارند.
2. در بخش مهره داران نیز توجه ویژه‌ای بر روی دو شاخه خزندگان و ماهی‌ها داشته باشند.
3. از حفظ کردن جزئیات رده بندی بپرهیزند.
4.  ویژگی های شاخص هر شاخه و گونه های مهم جانوری آنرا در ذهن بسپارند.

در پایان لازم به ذکر است که به نظر میرسد پاسخ سوال 140 جانوری که آخرین سوال از این مجموعه می‌باشد اشتباه داده شده است. جواب صحیح گزینه 2 می‌باشد در حالی که در پاسخ نامه سازمان سنجش گزینه 4 را پاسخ صحیح دانسته است. این موضوع توسط برخی از دانشجویان به سازمان سنجش کشور فرستاده شده و در حال حاضر در دست بررسی و تجدید نظر می‌باشد.

فیزیولوژی جانوری

این درس نسبت به سال‌های گذشته دچار تغییرات به نسبت کمتری هم به لحاظ تعداد سوالات و همچنین سختی کلی سوالات گشته بود و سوالات آن تقریباً راحتترین درس در کل دروس مربوط به گرایش جانوری بود. لذا امسال هم همچون سالهای قبل درصد قابل انتظار برای دانشجویان خوب بین 65 تا 100 درصد می‌باشد. در این درس پر سوال‌ترین فصول را اعصاب و قلب و گردش خون و کم سوال‌ترین فصل را هورمون‌ها و سلول‌های خونی تشکیل میدادند. امسال هیچ نوع سوالی از فیزیولوژی جانوری ( به غیر از انسان ) طراحی نشده و تمام سوالات مربوط به فیزیولوژی انسان یا به اصطلاح پزشکی میباشد. در حالی که در سالهای قبل حداقل یک سوال از این مبحث طراحی می شد.

در بخش سوالات اعصاب یک تغییر عمده در انتخاب سوال در بین سه فصل مختلف این بخش اتفاق افتاده بود بطوریکه در سال 90 بیشتر سوالات از بخش سیستم عصبی حسی طراحی شده بود در حالی که در سال 91 بیشترین سوالات را سیستم عصبی حرکتی تشکیل میدادند. همچنین در سال 90 سه سوال از فصل حس های ویژه که هر سه سوال از حس بینایی طراحی شده بود اما در سال 91 تنها یک سوال و از حس شنوایی طراحی شده بود. از اشتراکات بین سوالات اعصاب سالهای اخیر با سال 91 توجه به نقش هسته های مختلف مغز، جایگاه آنها و همچنین بیماری حاصل از اختلال در این هسته ها میباشد. با توجه به اینکه در سال 90 یک سوال از اختلالات بالینی، بر خلاف سال‌های گذشته طراحی شده بود این فرضیه شکل گرفت که شاید وزارت علوم تصمیم برطراحی سوال از مبحث فوق را داشته باشد اما با عدم طراحی سوال از مباحث بالینی در سال 91 این فرضیه رد شده و می‌توان گفت که همچنان این مباحث در آزمون كارشناسی ارشد وزارت علوم از اهمیت بسیار کمی برخوردارند.

همچون سال‌های گذشته بخش‌های فیزیولوژی فضایی و غواصی در دریا، متابولیسم و تنظیم دما، فیزیولوژی ورزش و بخش بردار در فیزیولوژی قلب حذف می‌باشد. با نگاهی به سوالات امسال و سال‌های گذشته می‌توان چنین اظهار داشت که همچنان کتاب فیزیولوژی گایتون بهترین منبع برای مطالعه ی این درس میباشد. در پایان لازم به ذکر است که گزینه‌های سوال 91 این درس با اشکال روبرو بوده و هیچ کدام از گزینه‌ها به عنوان نقش سورفکتانت صحیح نمی‌باشد. در پاسخنامه سازمان سنجش کشور گزینه 4 را به عنوان پاسخ صحیح در نظر گرفته است در حالیکه همانطور که همه می‌دانیم این ماده فقط از سلولهای نوع 2 حبابچه‌ها ترش می‌شود و شاید بتوان گفت که گزینه 1 یعنی افزایش ضخامت دیواره‌ها دارای کمترین اشتباه نسبت به سایر گزینه‌هاست. این موضوع توسط برخی از دانشجویان به سازمان سنجش کشور فرستاده شده و در حال حاضر در دست بررسی و تجدید نظر می‌باشد.

مجموعه زیست شناسی

این مجموعه که برای اولین بار در سال 91 تحریر گشته بود کاملا‌ً بر خلاف تصور داوطلبان هم به لحاظ سختی و هم به لحاظ تعداد سوال بود. این مجموعه در 50 سوال طراحی شده بود که هر 50 سوال کاملاً تخصصی بود. بدین مفهوم که داوطلبان برای پاسخ دادن به سوالات می‌بایست به طور کامل مباحث را خوانده و کاملاً بر آن مسلط باشند. در حالی که تصور می‌شد سوالات کلی تر و ساده تر باشند. پر سوال ترین درس‌ها را بیوشیمی و سلولی مولکولی هر یک با 9 سوال تشکیل می‌دادند و کم سوال ترین درس ها را بیوفیزیک ـ اکولوژی و تکامل هر یک با 3سوال تشکیل می‌دادند. از بخش میکروب و مجموعه جانوری هریک 7 سوال طراحی شده بود‌. از 7 سوال جانوری 3 سوال مربوط به فیزیولوژی جانوری و 2 سوال مربوط به جنین شناسی بود و از مباحث بافت‌شناسی و سیستماتیک جانوری هر کدام تنها یک سوال مطرح شده بود.

همچنین تصور می‌شد که مجموعه گیاه شناسی بیشتر سوالات را تکوین گیاهی تشکیل دهد در صورتی که بیشتر سوالات سیستماتیک گیاهی بود. (3 سوال از 4 سوال) با توجه به ضریب 3 بودن این مجموعه و در عین حال سخت بودن و تخصصی بودن سوالات این درس به نظر می رسد که داوطلبان باید با یک برنامه‌ریزی هدفمند این درس را دنبال کنند‌. برای محقق شدن این هدف اینجانب راهکار‌های زیر را پیشنهاد می‌دهم: 1ـ تمامی داوطلبان می‌بایست در برنامه درسی خود حداقل یکی از 2 درس سلولی مولکولی و یا بیوشیمی را به طور کامل مطالعه نمایند. 2ـ داوطلبان می‌بایست پایه علمی خود را ارزیابی نموده و تنها دروسی از این مجموعه را برای مطالعه انتخاب کنند که در آن پایه قوی داشته باشند.

3ـ به نظر می‌رسد بهتر باشد که داوطلبان درس بیوشیمی و یا سلولی مولکولی در کنار درس های تخصصی خود را در تابستان یک بار مطالعه بفرمایند تا در زمان 5 ماه مهر تا بهمن فقط مباحث را مرور کنند. 4ـ داوطلبانی که در هیچ یک از دروس پایه‌ی قوی ندارند بهتر است به خواندن دو درس سلولی مولکولی و بیوشیمی با توجه به پر سوال بودن این دروس بپردازند.